vrijdag, augustus 21, 2009

Vakantie


Weer terug
Frankrijk was wederom prachtig. Na drie weken lummelen is het weer tijd voor school en arbeid.

Tomatensoep














































Tomatensoep met of zonder ballen

Hier in Nederland maakten we ons in juli druk om de zojuist geïntroduceerde tomatensoep van telersvereniging Prominent. Hoe zou die soep toch smaken? Verse Hollandse tomatensoep. Moeten daar nu gehaktballetjes in of niet? Prominent koos voor soep met ballen, ambachtelijk bereid.

Met dat verhaal in het achterhoofd ging ik op vakantie. We reden met ons gezin naar de Languedoc en kwamen daar tamelijk laat en vermoeid aan. De tent opzetten ging nog net. Hongerig en helemaal niets vermoedend stapten we het restaurant op de camping binnen. Het zou ons worst zijn wat er op het menu stond. En worst die kregen we, want de camping schurkte tegen Lacaune aan, dat beroemd is om zijn vleesverwerkende industrie. Als voorgerecht kregen we een kopje tomatensoep geserveerd. En die soep was verrassend lekker, ondanks een ernstig gebrek aan ballen.

Een dag later ging ik op ontdekkingstocht. Achter het restaurant lag een kruidentuin en een fantastische moestuin, waar de tiksproeiers lustig draaiden. De kleine camping bleek in handen van een Nederlands paar, Walther en Lydewijde. Walther noemt zichzelf hobbykok, maar dat is toch iets te bescheiden voor zijn kunnen.

We leerden door de dagen heen zijn lamsbout met pistou kennen, evenals de pompoensoep en courgettesoep. Allemaal even goed. Bij ons vertrek wist ik Walther, die weinig geheimzinnig was, het recept van de soep te ontfutselen. En die soep staat nu hier op het fornuis te pruttelen. Helemaal Walther, omdat ik net als hij een tuin vol verse kruiden heb.

De soep van Prominent heb ik nog niet geproefd. Ik ben heel benieuwd of de tomatentelers van Prominent Walther kunnen evenaren. Of toch een kleine tip aan hen: ga gewoon eens proeven in Zuid-Frankrijk.


Recept Walther’s tomatensoep

Rijpe tomaten (±2, 2,5 kilo)
1 ui
2 teentjes knoflook
Flinke scheut olijfolie
Flinke scheut witte wijn
Peper
Zout
Lavas (maggikruid)
Selderij
Thijm
Laurier
Suiker
Kaneel

Stel een flink bosje kruiden samen. Doe de tomaten in de pan met een klein laagje water en laat ze koken met de kruiden en laurierblaadjes tot ze gaar zijn. Eventueel een groentebouillonblokje toevoegen.
In een grote pan ui en knoflook fijn snijden en aanzetten in olijfolie. Daarna een scheut witte wijn er bij.
Haal de kruiden uit de pan tomaten. Doe de tomaten bij het mengsel in de andere pan. Met de staafmixer pureren. Daarna afmaken met zout, peper, eventueel iets suiker en een snufje kaneel.
Soep serveren met een paar blaadjes verse peterselie.

De juiste samenstelling van de kruiden is natuurlijk de sleutel voor succes. Dit is een kwestie van ervaring. 


Voor een heerlijke vakantie: Domaine Le Clôt, les Vidals, Lacaune.

Cactussen en succulenten































Miranda en Gerard van Langen:
‘Altijd een troefkaart in handen houden’
De teelt van succulenten is vooral rendabel als je steeds voorop loopt met nieuwe trends. Gerard en Miranda van Langen proberen die visie waar te maken. Vetplanten zijn helemaal niet saai. De mogelijkheden zijn ongekend.
Amigoplant in Heerhugowaard valt vanaf de weg niet direct op. Binnen des te meer. In de bedrijfsruimte is één wand vrolijk beschilderd met Mediterrane en Mexicaanse taferelen. “Hier komt een mooie gemetselde boog”, schetst Gerard van Langen, “en die lelijke poten gaan we nog bekleden.” Hij legt het hele plan op tafel. Dan blijkt dat de hele familie in dit project is betrokken. Dochter Nicole tekent, vader en moeder schilderen en langzaam aan ontstaat op het bedrijf de sfeer die past bij de producten. “Gerard en stilzitten. Dat gaat niet samen”, vertelt Miranda.

Betere marge
Van Langen koos na jarenlang succesvol groenten telen uiteindelijk voor de potplantenteelt. Twee motieven lagen daaraan ten grondslag. Ten eerste constateerde hij dat de rendementen van de potplanten altijd iets beter zijn dan van groenten. Ten tweede vond hij geen voldoening meer bij de groenteteelt. “Ik dacht, is dit het nu? Steeds verder werken aan het perfectioneren van je teelt, areaal vergroten en kostprijs verlagen? Volgens mij valt er een betere marge te halen tussen teelt en markt”, meent Van Langen. Met die gedachte in het achterhoofd investeerde hij in een stapsgewijze omschakeling van paprika’s naar vetplanten en werd een oude hobby dagelijkse broodwinning.

Waar maken
Die stap ging niet vanzelf. Van Langen kreeg niet direct bijval van de bank toen hij zijn plannen presenteerde. Succulenten zijn nu eenmaal geen ‘booming business’. Op een kar voor de klok brengen ze niet direct de hoogste prijs op. Toch lukte het Van Langen om zijn opbrengstprognoses keer op keer waar te maken.
Naast een basis assortiment introduceert Van Langen steeds nieuwe planten. Hij speurt naar nieuwe kanshebbers, onder meer uit hobby-verzamelingen en introduceert ze als noviteiten. Zo vroeg hij kwekersrecht aan op een Echeveria, die hij naar zijn echtgenote Miranda vernoemde. Een Peperomia doopte hij tot ‘Happy Bean’, omdat de blaadjes hem doen denken aan boontjes. Steeds bedenkt hij een concept bij een vetplant, die onder de grote Amigoplant paraplu (parasol) valt.

Trendvolle producten
Speuren naar nieuwe concepten is Van Langens tweede natuur geworden. Bij tuincentra, cash&carry’s en in de natuur in binnen- en buitenland doet hij ideeën op. Zo wil hij zijn bedrijfsnaam Amigoplant steeds associëren met trendvolle producten. En met die producten kan hij ook acties aan bij grote retailketens als Aldi en Lidl. Handelen in planten ziet Van Langen als een kaartspel. “En dat betekent dat je per jaargetijde een troefkaart in handen moet hebben”, meent hij. Een speciaal product, gericht op het seizoen, dat het volledige assortiment mee trekt.
In de zomer is dat bijvoorbeeld Amigo-terras, een combinatie van vetplanten in een schaal voor buiten. Rond Pasen zijn dat gele planten, zoals bloeiende kalanchoë’s.
In de bedrijfsruimte toont Gerard zwarte, zilveren en rode Echeveria’s met glitters. Die moeten rond kerstmis in de winkel staan. Van Langen: “Als mensen jarenlang een kerstster hebben gekocht, dan willen ze vast iets anders. Dan is dit een leuk alternatief.”

Respect
Ondanks de moeilijke tijden gaat het bij Amigoplant redelijk goed. Van Langen zoekt vooral binnen zijn bestaande bedrijfsuitrusting naar nieuwe wegen. Het naastliggende chrysantenbedrijf liet hij geschikt maken voor rolcontainers en veel interne verbouwingen doet hij zelf met zijn personeel. “Je hoeft niet altijd heel veel te investeren om goed rendement te halen”, vindt hij. Ondanks zijn eigenzinnige visie op bedrijfsvoering heeft Gerard de bank achter zich gekregen. “Als je jarenlang je prognoses waar maakt heeft de bank respect voor je”, zegt hij met een glimlach.

Altijd vetplanten gewild
Gerard en Miranda van Langen hebben een succulentenkwekerij in Heerhugowaard en Rijsenhout, met een totale oppervlakte van 9 hectare. Zij teelden aanvankelijk trostomaten in Heerhugowaard, gevolgd door paprika’s. Gerard’s hart lag echter bij vetplanten, die hij als jong ventje voor zijn hobby teelde. Halverwege de jaren negentig schakelde hij stapsgewijs over van groenteteelt naar potplanten. Uitbreiding volgde door de aankoop van een kalanchoëbedrijf in Rijsenhout, een potplantenkwekerij in Heerhugowaard en recent het bedrijf van de buurman in Heerhugowaard. Ook huurt hij er nog twee locaties bij.


Agrarische nieuwsbrief ABN AMRO Bank 2, 2009

Glasschuim





























Chris Blok experimenteert met nieuw substraat
Glasschuim evenaart productie in steenwol

Glasschuim zou in de toekomst wel eens serieuze concurrentie met steenwol aan kunnen gaan. Drie jaar lang hielden de onderzoekers van Wageningen UR Glastuinbouw hun kaken stijf op elkaar over dit nieuwe teeltmedium dat naast een goede productie ook andere gunstige teelteigenschappen bezit. Het wachten is nu op productiecapaciteit, zodat het materiaal ook op de commerciële markt kan concurreren.

Soms laat een nieuwe ontwikkeling in de glastuinbouw zich schrijven als een jongensboek. Dat geldt zeker voor het nieuwe medium glasschuim, dat na enkele jaren onderzoek bij Wageningen UR glastuinbouw klaar is voor de praktijk.
Een paar jaar geleden stopte een taxi voor het toenmalige proefstation in Naaldwijk, met daarin een man uit het land van cowboys en indianen. Rijk geworden met granola-bars (een ontbijt- en snack-bar) stortte hij zich op een nieuw en duurzaam project: het recyclen van glas tot glasschuim. Het aldus verkregen product verkocht hij als schuurblokjes, maar het zou ook wel eens geschikt kunnen zijn als groeimedium. Of dat eens kon worden onderzocht.

Eerst in het laboratorium
Chris Blok, onderzoeker wortelmedia en plantenvoeding en zijn collega’s beoordeelden de op puimsteen lijkende blokjes van 5 x 5 cm en adviseerden hem om er brokjes van te maken. Ze gaven de maten op van een goede teeltmat en een tijdje later arriveerden de gevulde zakken bij de onderzoekers.
Allereerst onderwierpen zij het materiaal aan standaard testen. Zo werd het materiaal geanalyseerd op nutriënten en op fytotoxiteit. Vervolgens keken de onderzoekers naar de vochtopname van de brokjes die in grootte varieerden van 0,5 tot 5 cm. De maximale opname bleek 50% te zijn. Vervolgens bekeken ze hoe snel de brokjes water opnamen na uitdroging. Dat bleek behoorlijk snel te gaan. Maar liefst 50% in één minuut, 80% in vier minuten en 95% in 15 minuten. Blok was hierdoor aangenaam verrast: “Het maakt dit materiaal geschikt voor eb-vloedsystemen, maar ook als grondstof voor potgronden, zoals in de VS ook gebeurt. Daar krijgt het ook een bruine kleur, zodat het niet opvalt.”

Snelle vochtopname
Het testmateriaal reageert in eerste instantie met water, waardoor de pH oploopt tot 10,8. Op zichzelf veel te hoog voor welke teelt dan ook. Maar op basis van de resultaten werd een recept geschreven om het materiaal te bufferen.
De onderzoekers constateerden dat de homogeniteit nog niet ideaal was. Ze waren wel blij met de grote brokken, maar minder met het gruis dat er ook tussen zat. Dat zakt naar beneden in de matten. Optimistisch waren ze wel over de celstructuur. Hoewel het glasschuim kleine belletjes heeft zijn de cellen zelf niet gesloten. Dat verklaart ook de snelle vochtopname.
De verwachtingen waren dus enigszins gespannen toen de eerste proeven met tomaten en komkommers werden aangelegd, waarbij steenwol als controle fungeerde.

Sterker door silicium
De komkommers op glasschuim (ras Shakira, teelt van 18 september tot 12 december 2006) kwamen één tot twee dagen eerder in productie dan op steenwol. Die productie ging gelijk op tot het einde van de teelt. Heel opvallend was dat de planten op glasschuim veel minder gevoelig waren voor Pythium dan op steenwol. In de proef was maar één glasschuimplant aangetast, terwijl vijftien steenwolplanten ziek werden. Blok verklaart dit door het drogere substraat, waarin weinig vrij water aanwezig is waardoor de ziekte zich minder gemakkelijk kan verspreiden.
Glas is een siliciumverbinding, waardoor in het schuimsubstraat steeds een niveau van 1,25 tot 1,6 mmol/l silicium aanwezig was. Daardoor veranderde de kleur van de vruchten en hadden ze een dikkere waslaag. Ook die versteviging van de celwandstructuur maakt de planten sterker tegen schimmelaantastingen en misschien ook tegen plagen. De komkommers zagen er dus uit als vruchten van een grondteelt, waar van nature silicium aanwezig is.

Dunnere stengels tomaat
Ook bij tomaten (ras Mecano, teelt van 15 maart tot 18 oktober 2007) was de productie van steenwol en glasschuim gelijk. Net zoals bij de komkommers gaf de teelt op glasschuim een generatieve groei te zien. De planten op glasschuim hadden een dunnere stengel dan op steenwol.
Blok: “We zagen bij steenwol 15% meer stengelmassa bij een gelijke opbrengst. De planten op glasschuim hadden minder bladoppervlak, maar wel iets meer wortelgroei. Optisch was er geen verschil tussen de vruchten van glasschuim en steenwol. Opvallend was wel dat de planten op glasschuim veel minder neusrot vertoonden.”
Na beide proeven concludeert de onderzoeker dat glasschuim een heel interessant teeltmedium is, dat onder alle omstandigheden 40% lucht bevat. Gevolg daarvan is dat dit substraat een generatieve groei aanmoedigt.

Vervanger van schors
Hoewel het nog niet is uitgeprobeerd in proeven verwacht Blok dat glasschuim een goede vervanger kan zijn voor schors. De orchideeënteelt zou dus veel profijt kunnen hebben van deze brokjes, die in principe alle kleuren kunnen hebben. De onderzoeker ontving de witte brokjes, maar in de Verenigde Staten zijn bruin en groen gangbaar. Andere kleuren kunnen een belangrijke toegevoegde waarde vormen.

Duurzaam
Misschien nog belangrijker dan de toegevoegde waarde is de duurzaamheid van glasschuim. Blok: “In de VS wordt flessenglas nog nauwelijks gerecycled, hier natuurlijk wel. Daar is het een oplossing voor de bergen glasafval, hier is al een markt voor gebruikt glas. Daar zitten dus verschillen tussen.”
Het is nog niet bekend of het glasschuim gerecycled kan worden tot nieuw schuim. Je kunt het in ieder geval wel goed stomen. Maar er ligt nog een andere mogelijkheid in het verschiet. “Stel dat je het materiaal na een teelt met wortels en al door een wals haalt, dan kun je wortels en gruis gemakkelijk scheiden door met water te spoelen. Daar moet een techniek voor worden uitgedacht. Je kunt het ‘slib’ dan per vrachtwagen afvoeren”, meent de onderzoeker.
Dat is nog niet zo’n vreemde gedachte. Het glas vermeerdert tijdens het fabricageproces twintig keer. Na fijnstampen – Blok heeft dat nagebootst – is het volume tien tot vijftien keer zo klein. Er blijft dus helemaal niet veel materiaal over om af te voeren. En dat bespaart weer op vrachtvolume en kilometers.

Potentie
Glasschuim heeft dus als groeimedium potentie, maar is nog niet bepaald uitontwikkeld. Inmiddels kan de fabrikant de grootte van de brokjes beter sturen, zodat er geen gruis tussen zit. Blok denkt dat er ook mogelijkheden zijn om schuim met kleine of grote cellen te maken. Klein voor de vruchtgroenteteelt, groot voor orchideeën. Fijne cellen nemen namelijk meer water op.

Voorlopig nog te duur
Het Amerikaanse bedrijf Earthstone brengt glasschuim op de markt onder de naam Growstone. In de Verenigde staten is het al in de handel als grondstof voor potgrondmengsels.
In de Verenigde Staten worden ook proeven gedaan met het glasschuim. Telers lopen er warm voor en overwegen om te schakelen. Punt van discussie is uiteraard de kostprijs. Earthstone is nog volop bezig met de ontwikkeling van productiefaciliteiten, waardoor glasschuim moet kunnen concurreren met bestaande substraten.
Voorlopig wordt het glasschuim alleen in de Verenigde Staten gefabriceerd. Gezien de potentie is het bedrijf op zoek naar productiecapaciteit in Europa. Pas als dat lukt, zal glasschuim prijstechnisch interessant zijn voor de Nederlandse markt.


Onder Glas, augustus 2009